U selu Donji Detlak kod Dervente nalaze se odnosno 23 rupe koje su ljudi isklesali u stijenama kako bi u njima čuvali hranu. Tačno vrijeme kada su napravljene i korištene i dalje nije poznat, ali se pretpostavlja da se radi o srednjem vijeku.
Prema procjenama arheologa, u ovim podzemnim posudama moguće je smjestiti oko 70 tona hrane.
“Prva istraživanja su vršena od 1892. godine i smatrano je da je ovo iz rimskog perioda. Arheološko nalazište gdje se nalaze 23 ambarine odnosno rupe u krečnjačkoj stijeni, s tim što je 15 bilo istraženo, a osam neistraženo”, ispričao je Mladen Pećić, stručni saradnik za turizam u Turističkoj organizaciji Grada Derventa.
Posljednja istraživanja 2009. godine
Iz 1988. godine, iz arheološkog leksikona poznato je da se veličine pojedinačnih rupa kreću od dva do dva i po metra dubine, široke su od 1,2 do 1,8 metra, dok je otvor 60 centimetara.
Posljednja arheološka istraživanja vršena su 2009. godine, ali ni ona nisu potpuno rasvijetlila detalje vezane za ambarine.
“I dalje su enigma, i dalje se ne zna precizno iz kog perioda datiraju međutim najvjerovatnije da se radi o srednjem vijeku, da su srednjevjekovna spremišta hrane, praktično da su žitne jame koje se mogu naći na širem području Balkana”, ispričao je Pećić navodeći da na području Dervente postoje i u selima Gornja Lupljanica, Osinja i Dažnica.
Donji Detlak nalazi se na udaljenosti od 14 kilometara od Dervente, između rijeke Ukrine i rječice Lupljanice, a ovo arheološko nalazište dio je Kulturno-istorijskog kompleksa Detlak koji je 2010. proglašen kao nepokretno kulturno dobro od velikog značaja.
