Grad je konačno bio slobodan. Ulice su još odjekivale pucnjavom, a dim se dizao iz ruševina, ali zastave s ljiljanima već su se vijorile s oslobođenih zgrada.
U ranu zoru 13. septembra 1995. godine, dok je magla još prekrivala brda zapadne Bosne, počela je jedna od najznačajnijih vojnih operacija Armije Republike Bosne i Hercegovine ‘Sana ‘95’.
Peti korpus pod komandom generala Atifa Dudakovića, nakon sedmica pažljivih priprema, pokrenuo je ofanzivu s ciljem oslobađanja ključnih gradova Krajine koji su godinama bili pod okupacijom.
Brzi prodor i oslobađanje Bosanskog Petrovca
Već pola sata nakon početka operacije, jedinice Armije RBiH probile su prve linije odbrane Vojske RS na više tačaka. Iste noći, oko 1:10 sati, borci 502. viteške brdske brigade umarširali su u Bosanski Petrovac, dok su ostatak dana koristili za čišćenje terena i hvatanje razbijenih neprijateljskih grupa.
Zaplijenjene su velike količine naoružanja, municije i ratne tehnike dragocjen ratni plijen koji je dodatno ojačao borbeni moral.
Pohod prema Ključu i Sanskom Mostu
Tri dana kasnije, 16. septembra, general Dudaković izdao je naređenje za nastavak operacije, forsirani marš prema Ključu. Kolone motorizovanih jedinica i pješadije, među kojima su bili i iscrpljeni ali borbeni pripadnici 510. oslobodilačke brigade pod komandom Amira Avdića, krenule su prema novom cilju.
Uprkos neprekidnim okršajima s neprijateljem, brigada je za 11 sati pješačenja prešla gotovo 40 kilometara i obezbijedila lijevo krilo napredovanja.
Istovremeno su 501. i 510. brdska brigada izvele žestoke napade na linije kod Laništa, Velagića i Pudina Hana. U večernjim satima 17. septembra, jedinice Armije RBiH slavodobitno su ušle u Ključ. Nije bilo vremena za predah, već narednog jutra kolone su nastavile prema Sanskom Mostu, razbijajući Zvorničku brigadu u Donjim Ramićima i oslobađajući Krasulje i Vrhpolje.
Sudbinski susret krajiških komandanata
Kako se borba približavala Sanskom Mostu, četničke snage su očajnički pokušavale organizovati posljednju liniju odbrane, čak minirajući most u Vrhpolju. U isto vrijeme, iz pravca srednje Bosne približavala se i legendarna 17. viteška krajiška brigada iz sastava Sedmog korpusa, koju je general Mehmed Alagić poslao kao pojačanje.
Nakon naporne kolone dugog 125 vozila kroz Travnik, Bugojno, Kupres i Drvar, brigada je 20. septembra stigla u Bosanski Petrovac. Tamo je održana smotra jedinice kojoj je prisustvovao i general Dudaković, simbolično ujedinjenje dva najpoznatija krajiška komandanta. Zajedno su planirali završni udar na Sanski Most.
Silovit završni udar i oslobođenje Sanskog Mosta
Uprkos zamoru i stalnim protivnapadima, snage Petog i Sedmog korpusa, potpomognute dijelovima Prvog, Drugog, Trećeg i Četvrtog korpusa te elitnim jedinicama poput ‘Crnih labudova’, nastavile su neumoljivo napredovanje. Artiljerija Petog korpusa danonoćno je tukla neprijateljske položaje, dok su pješadijske brigade razbijale linije odbrane jednu po jednu.
Devetog oktobra 1995. godine, nakon žestokih borbi na pravcu Banjići - Smajino Brdo - Donji Dabar, 502. viteška brdska brigada zajedno s Prvom gardijskom brigadom probila je posljednje uporište kod Pilipovića. Oko 23:30 sati istog dana, prvi borci Armije RBiH prešli su preko porušenog mosta na rijeci Sani i ušli u Sanski Most.
Grad je konačno bio slobodan. Ulice su još odjekivale pucnjavom, a dim se dizao iz ruševina, ali zastave s ljiljanima već su se vijorile s oslobođenih zgrada. Nedugo zatim, pristigle su i ostale jedinice, učvrstivši kontrolu nad gradom.
Zaustavljeni Dejtonom
Oslobođenje Sanskog Mosta otvorilo je put ka Bosanskom Novom, Prijedoru i Banja Luci. Obavještajni podaci govorili su da je neprijatelj u rasulu, ali samo nekoliko sedmica kasnije, potpisivanje Dejtonskog mirovnog sporazuma spriječilo je nastavak oslobodilačkog pohoda.
Operacija ‘Sana ‘95’ ostala je zapisana kao jedna od najsmjelijih i najuspješnijih vojnih akcija u modernoj historiji Bosne i Hercegovine, simbol zajedništva, izdržljivosti i hrabrosti njenih boraca.
