Američki pritisak, energetske promjene u EU i politički “paket” zaokružili preokret
Promjena retorike u vrhu vlasti Republike Srpske oko projekta Južne interkonekcije predstavlja jedan od najvećih političkih zaokreta u energetskim pitanjima posljednjih godina.
Entitet koji je godinama uslovljavao svaki pomak porukom da “bez Istočne nema Južne interkonekcije”, sada javno poručuje da nema ništa protiv gasnog pravca koji Bosnu i Hercegovinu povezuje s LNG terminalom na Krku.
Ovakvo ublažavanje stava dolazi u trenutku kada se Sjedinjene Američke Države snažno uključuju u realizaciju projekta. Američki predstavnici, predvođeni Markom Flemingom i otpravnikom poslova Johnom Ginkelom, u Sarajevu su vodili intenzivne razgovore o modelu finansiranja, uključujući i potencijalni angažman EXIM banke. Paralelno, podršku prijedlogu dali su i ključni politički akteri iz Federacije BiH, čime je stvoren širi okvir za napredak.
Novi ton iz RS-a tumači se i kroz širi politički kontekst – od ukidanja američkih sankcija Miloradu Dodiku i ljudima iz njegovog okruženja, do razgovora o “široj nagodbi” koja bi uvezala više neriješenih pitanja s Washingtonom. Stoga dio analitičara smatra da je energetski projekat postao dio šireg paketa koji se odvija iza kulisa.
U praksi, promjena stava znači da je projekt Južne interkonekcije – koji Bosni i Hercegovini donosi alternativni izvor gasa i smanjuje zavisnost od ruskih energenata – prvi put u godinama dobio politički prostor. Istovremeno, RS najavljuje da će nastaviti gurati Istočnu interkonekciju sa Srbijom, iako za taj projekat nema obezbijeđenih sredstava.
Sve se dešava u trenutku kada Evropska unija priprema zabranu uvoza ruskog LNG-a i gasa iz plinovoda, čiji će puni efekat nastupiti do kraja 2026. odnosno 2027. godine. Kao zemlja kandidat, Bosna i Hercegovina bi ruske energente trebala napustiti do početka 2028. godine, što dodatno pojačava važnost alternativnih pravaca.
