Islam i Evropa su pojmovi koji se prožimaju stoljećima. Islam je u ogromnoj mjeri oblikovao i utjecao na razvoj Evrope i savremenih civilizacijskih vrijednosti. I kako bi se razbile sve predrasude i jasno definisale sve varijacije, dijalog o percepciji islama u Evropi je jedno od najvažnijih pitanja koje čeka svoje otvaranje.
Ideju da se ovo važno pitanje konačno otvori na nivou cijele Evropske unije iznio je još 2019. godine član Predsjedništva Bosne i Hercegovine iz reda bošnjačkog naroda Šefik Džaferović na kongresu Evropske narodne stranke (EPP) u Zagrebu. Poziv je došao iz zemlje u kojoj živi skoro dva miliona muslimana, koje evropski desničari etiketiraju kao problem.
Temu o odnosu islama i Evrope na površinu je digla Mađarska, odnosno glasnogovornik premijera Viktora Orbana koji je nedavno, u kontekstu podrške te države politici Milorada Dodika, kazao kako je izazov "integrisati dva miliona muslimana u EU".
Takva izjava pokrenula je lavinu reakcija, naglasila pitanje islamofobije i drugih predrasuda u Evropi. Pokrenula je i površne analize čija je Evropa, ali istinskog dijaloga nema.
Jedno od ključnih pitanja naprimjer u Francuskoj su upravo islam i njegov status. Predsjednik Emanuel Macron pokrenuo je proceduru usvajanja zakona o principima jačanja republike, a jedno od pitanja koje tretira je i "suzbijanje islamskog separatizma". Suštinski zakon ne izdvaja nijednu religiju, međutim muslimani u Francuskoj su saglasni da se suštinski odnosi na pitanje državne kontrole islama.
Sekularizam kao osnova evropskih država, kojima su države odvojene od religije, predstavlja polaznu osnovu kojom se svjetovna vlast odvojila od utjecaja crkve, koja je bila dominantan faktor od srednjeg vijeka. U tom smislu je potrebno posmatrati i islam, koji je kao i kršćanstvo i druge religije pravo pojedinca koje mogu ispovijedati, a Evropa u svim svojim konvencijama naglašava to pravo građanina.
"Mi smo različitih religija. Ali mi dijelimo našu vjeru u Boga i abrahamsku tradiciju. Mi smo prijatelji. Dijelimo naše zajedničko evropsko tlo. Dijelimo iste ciljeve. Naša različitost nas ne sprečava da imamo zajedničku viziju Evrope. Naprotiv, bogatstvo naših razlika je temelj te vizije. Evropska unija bila bi nezamisliva bez uvažavanja raznolikosti tolikih etničkih, vjerskih i drugih razlika među narodima ovog kontinenta. Evropska unija je ideja da ljudi različitih rasa, nacija i religija mogu živjeti zajedno. Zato je islamu mjesto u Evropi, kao i kršćanstvu, judaizmu i svim ostalim", kazao je 2019. Džaferović na skupu EPP-a.
Ipak, i danas se mogu čuti poruke u Evropi kako islamu tu nije mjesto i kako je problem "integracija" Šta god se pod tim podrazumijevalo.
"Najmračniji trenuci Evrope dešavali su se kad god su zavladale ideje da nekim narodima nije mjesto u Evropi - od Dana Svetog Vartolomeja do Kristalne noći, od holokausta do genocida u Srebrenici. Danas, kada su rasizam, antisemitizam i islamofobija ponovo u porastu, moramo biti ujedinjeni u zaštiti osnovnih vrijednosti bez kojih Evropa nikada ne bi bila ono što jeste. Iz tog razloga, predložit ću predsjedniku Tusku da pokrenemo otvoren i pošten dijalog unutar Evropske narodne partije o položaju islama u Evropskoj uniji. U ovom dijalogu spremni smo podijeliti vjekovno iskustvo koje Bošnjaci kao evropski muslimani imaju", naglasio je tada Džaferović.
Dijalog nikada nije pokrenut, a u EU se mogu čuti brojne necivilizacijske poruke, koje se najčešće koriste u svrhu određenih političkih ciljeva.
